زنان بزرگ تاریخ ایران را و به طور کلی جنبه‌های تاریخی کشورمان را کمتر می‌شناسیم. ما کمتر تاریخ می‌خوانیم و اصولا مطالعه زیادی نداریم. سرانه مطالعه در ایران اوضاع درستی ندارد. اما برای خواندن هنوز هم دیر نشده است.
می‌توانیم با انگیزه آشنایی با زنان بزرگ تاریخ ایران ، خواندن را آغاز کنیم. برای شروع این بحث باید بگوییم که جایگاه و نقش زنان در ساختار اجتماعی جامعه ایران همواره محل بحث و تشتت آراء بوده است. به نظر می‌رسد که برای بررسی جایگاه زنان باید سری به صفحات تاریخ بزنیم.
باید ادبیات رسمی و فولکلور را بررسی کنیم و از چند و چون ماجرا باخبر شویم. تنها با بررسی همه جانبه‌ای از این دست است که می‌توانید امیدوار باشیم، در این زمینه نگاه و ساز وکار درستی را در پیش گرفته‌ایم.
امروزه زنان ایران در گیر و دار مسائل سیاسی و اجتماعی بی‌شماری به سر می‌برند. روند حضور زنان در مناصب و مقامات سیاسی طی ۴۰ سال اخیر رشد خوبی به خود دیده است. اما کافی نیست چون ۵۰درصد جامعه ایران را زنان را تشکیل می‌دهند و بنابراین باید میدان‌دار بخش‌های بسیار بیشتری مراکز تصمیم‌گیری و تاثیرگذار باشند.
ما هنوز تا رسیدن به چهره زنان رویایی ایران فاصله زیادی داریم. مطالبات زنان بعضا نادیده گرفته شده و گاه میزان آگاهی لازم در زنان نسبت و حق و حقوق‌شان دیده نمی‌شود.
بنابراین لازم است که برای اینکه اعتماد به نفس لازم را در زنان ایجاد کنیم، نقبی بزنیم به تاریخ و از شیرزنانی بنویسیم که قرن‌ها پیش سکان‌دار و رهبران عرصه‌های مختلف اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بوده‌اند.
یوتاب؛ از زنان بزرگ تاریخ ایران
یکی از نخستین و بزرگترین زنان تاریخ ایران یوتاب است. زنی با مقام سرداری که خواهر آریوبرزن سردار نامدار ارتش شاهنشاهی داریوش سوم بوده است. این زن قدرتمند در نبرد با اسکندر همراه آریوبرزن، فرماندهی بخشی از ارتش را بر عهده داشته است. یوتاب در کوه‌های بختیاری راه را بر اسکندر می‌بندد.
اما داستان خیانت‌ها مربوط به امروز و دیروز ایران نیست؛ بلکه از پس قرن‌های گذشته این سرزمین هم بوی خیانت را می‌شنویم. وقتی یوتاب در کوه‌های بختیاری راه را بر اسکندر می‌بندد، یک خیانت‌کار راه را به اسکندر نشان می‌دهد و او از مسیر دیگری به ایران هجوم آورد.
از یوتاب به‌عنوان شاه آتروپاتان (آذربایجان) در سال‌های ٢٠ قبل از میلاد تا ٢٠ پس از میلاد نیز یاد شده است. با این‌همه هم آریوبرزن و هم یوتاب در راه وطن کشته شدند و نامی جاویدان از خود برجای گذاشتند.
دریاسالاری به نام آرتمیس
آرتمیس یکی دیگر زنان بزرگ تاریخ ایران است. این بانوی قدرتمند نخسیتن و تنها زن دریاسالار جهان تا به امروز است. در سال ۴٨٠ پیش از میلاد به مقام دریاسالاری ارتش شاهنشاهی خشایارشاه رسید. او در نبرد ایران و یونان ارتش شاهنشاهی ایران را از مرزهای دریایی هدایت می‌کرد. تاریخ‌نویسان یونان او را در زیبایی، برجستگی شخصیت و متانت سرآمد همه زنان آن روزگار نامیده‌اند.
آتوسا ملکه ۲۸ کشور آسیایی
امپراتوری هخامنشی از باشکوه‌ترین امپراتوری‌های جهان بوده و است. وقتی داریوش شاه باشد، حتما بانویی درجه یک هم در آن کشور سمت بانوی اول را دارد. بانویی به نام آتوسا که از زنان بزرگ تاریخ ایران است و ملکه بیش از ٢٨ کشور آسیایی در زمان امپراتوری داریوش بود. هرودوت پدر تاریخ از وی به نام شهبانوی داریوش بزرگ یاد کرده است.
همچنین هرودت آتوسا را چندین بار در لشگرکشی‌ها داریوش، یاور فکری و روحی داریوش دانسته است. چند نبرد و لشگرکشی مهم تاریخی ایران به گفته هرودوت به فرمان ملکه آتوسا صورت گرفته است.
آرتادخت وزیر خزانه‌داری اشکانیان
اشکانیان حکومتی دموکرات بودند و خرد جمعی را در اداره کشور مدّ نظر داشتند. دولتی کامل که وزیران متعدد آن از خاندان‌های مختلف ایران آن را تشکیل می‌دادند. در این سلسله پادشاهی زنان نقش پررنگی دارند.
به نحوی وزیر خزانه‌داری و امور مالی دولت ایران در زمان شاهنشاهی اردوان چهارم اشکانی زنی به نام آرتادخت بود. به گفته نوسنده کتاب اشکانیان یعنی دیاکونوف روسی که خاور شناس بزرگی بود، آرتادخت مالیات‌ها را سامان بخشید و در اداره امور مالی خطایی مرتکب نشد و موجب رونق اقتصاد امپراتوری پارتیان شد.
آذرآناهید زنی در کعبه زردشت
این زن ملکه ملکه‌های امپراتوری ایران در زمان شاهنشاهی شاپور یکم بنیان‌گذار سلسله ساسانی بود. نام این ملکه بزرگ و اقدامات دولتی او در قلمرو ایران در کتیبه‌های کعبه زرتشت در استان فارس بارها آمده است. آذرآناهید که یکی از زنان بزرگ تاریخ ایران است بارها در این کتیبه مورد ستایش قرار گرفته است.
پرین از زنان بزرگ تاریخ ایران
پرین نام بانوی دانشمند ایرانی است که به گردآوری اوستا پرداخت. او دختر کیقباد بود که در سال ٩٢۴ یزدگردی هزاران برگ از نسخه‌های اوستا را به زبان پهلوی برای آیندگان از گوشه و کنار ممالک آریایی گردآوری کرد و یک بار کامل آن را نوشت و نامش در تاریخ ایران زمین برای همیشه ثبت شده است. از او چند کتاب دیگر هم گزارش شده که به احتمال زیاد در آتش‌سوزی‌های مهاجمان به سرزمین ایران، از میان رفته‌اند.
زربانو برگ زرین تاریخ زنان ایران
زنان زیادی در تاریخ ایران، شمشیر به دست گرفته‌اند و چه در مقام سرداری و چه در مقام فرماندهی با دشمنان این مرز و بوم جنگیده‌اند. یکی از این زنان بزرگ تاریخ ایران ، زربانو است که شهرت اصلی‌اش به دلاوری‌اش در سرداری و جنگجویی است.
او را دختر رستم و خواهر بانوگشسب خوانده‌اند. سوارکاری زبده که در خط مقدم نبردها قرار می‌گرفته و دلاوری‌ها می‌کرده است. تاریخ نام او را به‌عنوان جنگجویی که آزاد‌کننده زال، آذربرزین و تخوار از زندان بوده، ثبت کرده است.
نخستین زن وزیر در تاریخ ایران
فرخ رو، نخستین زنی است که در تاریخ ایران به وزارت رسیده است. اهمیت رسیدن به چنین منصبی زمانی بیشتر می‌شود که بدانیم این زن نه از طبقات بالای جامعه و نه اشراف‌زاده بلکه زنی از طبقات میانی جامعه و عموم مردم بوده است.
اما به سبب لیاقتی که از خود نشان می‌دهد، به مقام وزارت می‌رسد. تا نامش در صفحات تاریخ به عنوان یکی از زنان بزرگ تاریخ ایران ثبت شود.
کاساندان از زنان بزرگ تاریخ ایران که مشاور کورش کبیر بود
یکی دیگر از زنانی که نقش مهمی در مشورت‌دهی و اداره کشور در زمان همسرش به عهده داشته، کاساندان، همسر کورش بزرگ است. در واقع پس از شاهنشاه ایران او نخسین شخصیت قدرتمند کشور ایران بوده است.
کاساندان که از زنان بزرگ تاریخ ایران است، تحت نام ملکه ٢٨ کشور آسیایی در کنار همسرش کورش بزرگ حکمرانی می‌کرده است. مورخین یونانی از جمله گزنفون از وی با نیکی و بزرگ منشی یاد کرده است.
پوران‌دخت شاهنشاه ایران در زمان ساسانی
وی نخستین زنی بود که در ایران به پادشاهی رسید و بر بیش از ١٠ کشور آسیایی پادشاهی می‌کرد. او پس از اردشیر شیرویه به‌عنوان بیست و پنجمین پادشاه ساسانی بر اریکه شاهنشاهی ایران نشست و فرامانروایی کرد. زنی عادل و عدالت‌پیشه که موجب شد رحمت و نعمت در کشور فراوان شود.
این زن با رسیدن به چنین مقامی موجب شد تا برگ زرینی در مسیر زنان بزرگ تاریخ ایران به‌وجود بیاید. در واقع موجب شد تا رسیدن به هیچ منصبی سخت و غیرقابل‌تصور به نظر نرسد. پوران‌دخت در نامهای به سردارانش نوشت: حاکم چه مرد باشد و چه زن، مهمترین وظیفه‌اش این است که سرزمینش را نگه دارد و از آن محافظت کند.
آذرمیدخت زنی که پادشاه ایران شد
اوج مرتبه‌ای که زنان در ایران به آن رسیده‌اند، دست‌یابی به مقام پادشاهی بوده است. یعنی رسیدن به نهایت قدرت. این زن بزرگ در سال ۶٣١ میلادی شاهنشاه ایران می‌شود. او دختر خسروپرویز بود که پس از «گشتاسب بنده» بر چندین کشور آسیایی پادشاهی کرد. آذرمیدخت سی و دومین پادشاه ساسانی بود.
شیرین قهرمان قصه‌های عاشقانه
ارمنستان یکی از شهرهای کوچک ایران بود و شاه ارمنستان زیر نظر شاهنشاهی ایران. خسروپرویز و شیرن حماسه‌ای از خود ساختند که همیشه در تاریخ ماندگار ماند. شیرین از خسرو چهار فرزند به نامهای نستور، شهریار، فرود و مردانشاه به دنیا آورد که هر چهار فرزند وی در زندان کشته شدند.
پس از مرگ خسرو، شیرین سر بر بالین (جسد بی‌جان) خسرو نهاند و با خوردن زهری عشق‌اش به خسرو را جاودانه ساخت و در کنار همسرش جان باخت.
گردآفرید گردی هماورد سهراب
یکی دیگر از پهلونان سرزمین ایران و از زنان بزرگ تاریخ ایران است. تاریخ از او به‌عنوان دختر گژدهم یاد می‌کند که با لباسی مردانه با سهراب زورآزمایی کرد. فردوسی بزرگ از او به نام زنی جنگجو و دلیر از سرزمین پاکان یاد می‌کند.
گردآفرید از جمله جنگجویانی بود که به سبب دلاوری‌هایی که داشتند، به عنوان مرزبان از آنها استفاده می‌شد. در واقع در مرزها از زیست‌بوم ایران محافظت می‌کرد.
گردیه زنی که تاریخ فراموشش نمی‌کند
باید بگوییم که می‌خواهیم از بانوی جنگجوی ایرانی و از زنان بزرگ تاریخ ایران حرف بزنیم. داستان گردیه داستان آه و افسوس‌هاست. زنی شجاع که برادرش یعنی بهرام چوبینه به باد فنا می‌رود و او پس از برادرش مجبور می‌شود که تن به زندگی با شاه وقت ایران بدهد.
اگر بهرام این چنین از بین نمی‌رفت، شاید تاریخ ایران عوض می‌شد! فردوسی بزرگ از او به‌عنوان هسمر خسروپرویز یاد کرده است. البته بنا به سنت وابستگان پهلوان کشته‌شده، به شاه پیروز می‌رسیدند. در واقع گردیه چاره‌ای نداشته جز اینکه به همسری مردی درآید که کشنده برادرش بوده است. براساس گزارش‌های تاریخی، گردیه در چند نبردها در کنار شاهنشاه قرار داشته و دلاوری بسیاری از خود نشان داده است.
هلاله زنی از سلاله کیانیان
این پادشاه-زن ایرانی به گفته کتاب دینی و تاریخی بندهشن (٣٩١ یشت‌ها ۱+۲۷۴ یشت‌ها ۲) در زمان کیانیان بر اریکه شاهنشاهی ایران نشست. از او به‌عنوان هفتمین پادشاه کیانی یاد شده است که نامش را «همای‌چهر آزاد» (همای وهمون) نیز گفته‌اند.
او مادر داراب بود و پس از «وهومن سپندداتان» بر تخت شاهنشاهی ایران نشست. وی با زیبایی و قدرت‌مندی ۳۰سال پادشاه ایران بود و هیچ گزارشی مبنی بر بدکرداربودن وی و تدوین قوانین اشتباه و ظالمانه از وی به ثبت نرسیده است.
دختر رستم از زنان بزرگ تاریخ ایران
بانوگشسب، دختر دیگر رستم و خواهر زربانوی دلیر است. نام بانوگشسب جنگجو در برزونامه و بهمن‌نامه بسیار آمده است. یکی از مشهورترین حکایت‌های او نبرد سه گانه فرامرز، رستم و بانوگشسب است. منظومه‌ای نیز با نام بانوگشسب نامه از وی موجود است که هم‌اکنون نسخه‌ای از آن در کتابخانه ملی پاریس و در کتابخانه ملی بریتانیا نگهداری می‌شود.
عالی بود ممنون از اینکه این پست رو گذاشتین