نسترن هاشمی : «شعر زن» روایت زن امروز است

نسترن هاشمی از زنان فعال عرصه موسیقی در نشستی از این آلبوم، موسیقی و حضور پررنگ زنان در عرصه موسیقی ایران گرفته است.

نشست رسانه‌ای آلبوم « شعر زن»، اولین آلبوم موسیقی نسترن هاشمی (مدرس دانشگاه، آهنگساز و تنظیم‌کننده و نوازنده و مدرس سنتور) که به تازگی روانه بازار موسیقی شده است، چندی پیش با حضور جمعی از اهالی رسانه برگزار شد. نسترن هاشمی در این نشست دوستانه درباره فعالیت‌های تازه خود توضیحاتی داد و پاسخگوی پرسش خبرنگاران درباره انتشار آلبوم جدیدش بود.

نسترن هاشمی، آهنگساز و تنظیم‌کننده «شعر زن» در آغاز این نشست به معرفی این آلبوم موسیقی پرداخت و درباره تصویری که از زن در این آلبوم به اجرا درآورده است، گفت: «شعر زن» روایت زن امروز است، زنی که علاوه بر تمامی ابعاد وجود خود به عنوان یک زن، توان حضور در جامعه را دارد و در هر شغلی که هست می‌تواند به بهترین نحو ممکن فعالیت داشته باشد.

زنی که پشتکار دارد، سرسخت و جدی است، نمی‌نشیند و مشکلات نمی‌تواند او را از پای در آورد، زنی که فراتر از چشم، ابرو و مو به عنوان یک انسان، پتانسیل کار و فعالیت دارد‌. «شعر زن» روایت زن امروز است. نسترن هاشمی در ادامه اضافه کرد: من به عنوان نماینده‌ای از جامعه زنان ایرانی، آلبوم “شعر زن” را منتشر کرده‌ام تا اعلام کنم که بانوان با تمام سختی‌ها و محدودیت‌هایی که دارند، می‌توانند بسیار جدی فعالیت کنند، امید دارم که این آلبوم را بشنوند و به دل‌شان بنشیند.

آلبوم «شعر زن» نسترن هاشمی در چهارچوب ردیف موسیقی ایرانی

او با بیان اینکه «شعر زن» در چهارچوب ردیف موسیقی ایرانی ساخته شده است، درخصوص معرفی جنبه هنری این آلبوم اظهار داشت: «شعر زن»، در چهارچوب موسیقی دستگاهی ایرانی ساخته شده است و من برای تک‌تک جملاتش می‌توانم از ردیف موسیقی ایرانی شاهد بیاورم. به جهت خالی‌بودن بخش زهی و ساز کششی در بخش باس مجبور به استفاده از ساز ویولن‌‌سل شده‌ام که بتوانم آن بخش را در ارکستر خود پر کنم. این اثر با یک آنسامبل از سازهای ایرانی و ارکستراسیون ایرانی، در اکثر جملات به صورت پُلی فونی و چند صدایی ساخته و تصنیف شده است.

هارمونی‌هایی که در این کار استفاده شده تماما در موسیقی ایرانی جای می‌گیرد و خوش صدا شنیده می‌شود و گوش ما را به سمت موسیقی غربی نمی‌برد و چهارچوب موسیقی ایرانی را در ذهن ما نمی‌شکند. نکته مهم این که موسیقی ما قطعا می‌تواند چند صدایی باشد؛ در صورت مطالعه، آموزش و شناخت ردیف موسیقی ایرانی و هارمونی غرب و تطبیق آن با موسیقی ایرانی، می‌توانیم از چند صدایی استفاده کنیم. مهم آن است که بدانیم در چه قسمت‌هایی می‌توانیم اصوات دیگر را به کار بگیریم.

نسترن هاشمی و مُدگردی در فضاهای مختلف موسیقی ایرانی

یکی از شاخصه‌های کار من، مُدگردی در فضاهای مختلف موسیقی ایرانی است. من با ربط‌های منطقی که در ردیف وجود دارد، در گوشه‌های موسیقی ایرانی حرکت کرده‌ام‌. البته الزاما طبق ردیف معرفی شده‌ای که وجود دارد پیش نرفته‌ام، چون فکر می‌کنم ردیف برای ما یک الگو است و ما باید با استفاده از آن درس بگیریم؛ در واقع ما باید بیان خود را داشته باشیم.

نسترن هاشمی به عنوان نوازنده و مدرس سنتور در تکمیل صحبت‌هایش عنوان کرد: در این اثر چند نکته برای من حائز اهمیت بوده است؛ حفظ چهارچوب ردیف موسیقی ایرانی، استفاده از آنسامبل سازهای ایرانی و استفاده از هارمونی در موسیقی ایرانی و تلفیق شعر و موسیقی با معیارهای امروز؛ به این شکل ، به صورت علمی، اثری تولید می‌شود که قابل دفاع است.

اصول مربوط به تلفیق شعر و موسیقی در “شعر زن” رعایت شده است و حرکت پلی فونیک ملودی‌ها روی یکدیگر در بعضی قطعات آلبوم به چشم می‌خورد. قطعات این آلبوم به صورت تکنوازی، گروه نوازی یا قطعات ضربی و بی‌کلام و همین طور قطعات با کلام و تصانیف است.

بعد از پایان توضیحات سرپرست گروه موسیقی بانگ نو، این نشست با پرسش‌های خبرنگاران در رابطه با تولید آلبوم موسیقی «شعر زن»، فعالیت‌های موسیقایی نسترن هاشمی و نظرات او در رابطه با موسیقی ادامه یافت.

موانع موجود بر سر راه انتشار آلبوم موسیقی نسترن هاشمی

هاشمی در پاسخ به سوال اول که در خصوص موانع موجود بر سر راه انتشار اولین آلبوم موسیقی مطرح شده بود، گفت: لحظه به لحظه این کار با سختی‌هایی همراه بود که شیرین‌تر از آن سختی‌ها امکان‌پذیر نبوده است.

به این خاطر که مرا به سمت بیان ناگفته‌های ذهن و احساسم در قالب موسیقی حرکت می‌داد. در نتیجه با کمال میل به استقبال سختی‌ها رفتم. اگر بخواهم مشکلات را لیست کنم باید به هماهنگی با نوازنده، استودیو و مسائل مالی و همین طور گرفتن رضایت‌نامه از شاعر و وارثان شعرا و همچنین دشواری کار با خواننده‌های موسیقی ایرانی اشاره کنم. با این وجود لحظه به لحظه آن برای من لذت‌بخش بوده است و اگر بارها به دنیا بیایم با تمام سختی‌های موجود، دوباره همین مسیر را خواهم رفت.

این آهنگساز و مدرس دانشگاه به این پرسش که چرا بعد از سال‌ها فعالیت در این حوزه، این زمان را برای انتشار اولین آلبوم خود در نظر گرفته است پاسخ داد: برای ارائه یک اثر به جامعه باید ثانیه به ثانیه آن را مزه‌مزه کرد. می‌دانستم وقتی به یک پختگی نسبی در بیان، علم، ساز و شناخت جامعه و سلیقه مردم برسم، زمانی است که حق دارم به عنوان یک مولف، اثری را ارائه دهم.

فکر می‌کنم بعد از سال‌ها نوازندگی و تلمذ خدمت اساتید بزرگوار موسیقی ایرانی و تدریس در دانشگاه و بعد از سال‌ها شنیدن، نوشتن و مشق کردن موسیقی، الان زمان مناسبی برای انتشار این آلبوم بوده است و نهایتا این اثری است که توان دفاع از آن را دارم و می‌دانم چه کار کرده‌ام، در نتیجه می‌توانم آن را به جامعه ارائه دهم.

اشعار حسین منزوی و سیاوش کسرایی در آلبوم نسترن هاشمی

سوال بعدی درباره علت انتخاب شعرهایی از حسین منزوی و سیاوش کسرایی بود؛ شعرایی که کمتر به سراغ آنها می‌روند. سرپرست گروه بانگ نو در پاسخ گفت: بسیاری از اساتید از شعرهای آقایان سیاوش کسرایی و حسین منزوی  استفاده کرده‌اند.

در آثار آقای مشکاتیان از شعرهای این عزیزان فراوان استفاده شده است. علت انتخاب من از اشعار شعرای معاصر به این دلیل است که وقتی موسیقی من، موسیقی امروز است و خودم با معضلات جامعه مدرن درگیر هستم، باید شعر هم شعر امروز باشد و دردهای جامعه امروز را بیان کند؛ همه چیز باید متناسب با حال فعلی باشد.

«آیا موسیقی سنتی می‌تواند حرف روز جامعه را بزند یا نه؟!»، سوال دیگری بود که در ادامه این نشست خبری از آهنگساز آلبوم “شعر زن” پرسیده شد. او در این باره بیان کرد: بله؛ حتما می‌تواند. بر سر کلمه «سنتی» بحث است که آیا ما باید به این نوع از موسیقی، موسیقی سنتی یا موسیقی اصیل یا موسیقی کلاسیک ایرانی یا موسیقی فاخر ایرانی بگوییم؟! کلمات بسیاری برای بیان موسیقی ریشه‌دار ایرانی پیشنهاد می‌شود.

در واقع موسیقی ریشه‌دار هر مملکتی که یک فرهنگ غنی دارد، موسیقی سنتی یا کلاسیک یا موسیقی کلاسه شده آن مملکت نامیده می‌شود. هنر این است که ما از گنجینه منابعی غنی که در موسیقی و البته سایر هنرها مثل نقاشی، شعر، ادبیات و هنرهای تجسمی داریم، استفاده کنیم.

کسی نمی‌تواند بگوید قرمه سبزی، غذای سنتی است، پس نباید آن را بپزیم، چون غذای روز نیست!! هر آنچه که ما داریم ارزشمند است به شرط آن که از آن به شکلی درست استفاده کنیم.

باید موسیقی ایرانی را به خانه‌های ایرانی ببریم

نسترن هاشمی به عنوان نوازنده سنتور در گروه “بانوان شیدا” در پاسخ به اینکه اگر بیان درست موسیقی سنتی را پیدا کنیم؛ آیا جوان امروزی به جای اینکه سراغ موسیقی‌های پاپ و… برود، به سمت موسیقی سنتی می‌آید؟  گفت: من – به عنوان عضو کوچکی از جامعه موسیقی ایران – و تمامی همکارانم وظیفه داریم که برای نشر و سوق دادن موسیقی به داخل خانه‌های مردم راهی پیدا کنیم.

جمله‌ای از استاد بزرگوارم، استاد محمدرضا لطفی -که روح‌شان شاد باشد – به خاطر دارم که همیشه می‌گفتند: «چقدر خوب است که ما بتوانیم ردیف موسیقی ایرانی را طوری بیان کنیم که یک خانم خانه‌دار هم بتواند وقتی ظرف می‌شوید‌، ردیف گوش بدهد و از آن لذت ببرد.» و واقعا هم این کار را کردند.

نسترن هاشمی اضافه می‌کند: وقتی آلبوم «به یاد برومند» منتشر شد، همه در خانه‌های‌شان گوش می‌دادند و در دل کسی که خیلی هم طرفدار موسیقی ایرانی نبود، راه پیدا کرده بود. وظیفه ما موزیسین‌ها این است که معرفت و درک پیدا کنیم و خوراک شنیداری سالم به جامعه ارائه کنیم و بدانیم چیزی بدون زحمت به دست نمی‌آید.

نسترن هاشمی زنی که ملودی شعرها را می‌شنود

نسترن هاشمی در ادامه در رابطه با سلیقه خاص خود در ساخت تصنیف توضیح جالبی داد: تصنیف‌سازی یک لذت بزرگ است؛ چرا که ما می‌توانیم محتوای شعری را که می‌خوانیم به وسیله موسیقی به تصویر بکشیم. باید بدون اغراق بگویم که در کار خود، من برای شعرها موسیقی نمی‌سازم، من ملودی شعرها را می‌شنوم و آنها را کشف می‌کنم‌.

در واقع هر بار که شعری را پیدا می‌کنم و با آن ارتباط خوبی برقرار می‌کنم، پای ساز می‌نشینم؛ گویا شعر با من حرف می‌زند و ملودی‌هایش را می‌گوید. خیلی وقت‌ها حتی وقتی برای صدمین بار آن ملودی‌ها را می‌نوازم یا تنظیم می‌کنم، اشک‌هایم سرازیر می‌شود. نسترن هاشمی همچنین گفت: علاوه بر این فکر می‌کنم رابطه مردم با شعر روان‌تر است.

از این رو موسیقی را به وسیله شعر بسیار  بهتر می‌توان در بین عامه مردم و جامعه سوق داد‌. قطعا در آینده هم با توانی که دارم کار تصنیف‌سازی را ادامه می‌دهم. این کار برای من بسیار لذت‌بخش است.

نسترن هاشمی به فکر تشکیل گروهی با اعضای ثابت

در بخش دیگری از این نشست سرپرست گروه بانگ نو، در خصوص تشکیل گروهی با اعضای ثابت توضیح داد: قاعدتا گروه، زمانی می‌تواند موفق باشد که با اعضای ثابت و موزیسین‌های همدل؛ کسانی که ساز، احساس و زمان‌بندی هم را بشناسند و وقتی روی سن هستند با یک نگاه بتوانند یکدیگر را درک کنند، فعالیت کند. در گروه هر فرد به تنهایی باید یک سولیست و تکنواز باشد. قطعا این برای ما ایده‌آل است. ما از سه سال پیش با تاسیس گروه «بانگ نو» و برگزاری کنسرت، این کار را کرده‌ایم و گروه تقریبا ثابت است.

شاید به دلیل مشکلات نوازنده‌ها، تغییراتی داشته‌ایم که کم و ناچیز بود. اما مشکلات مختلفی با خواننده‌ها وجود دارد که نمی‌خواهم به آن بپردازم. البته اینکه بخواهیم با یک خواننده ثابت کار کنیم شاید امکان‌پذیر نباشد، چون ما احتیاج به رنگ‌های صوتی متفاوت داریم.

ولی بسیار خوشحال می‌شوم که بتوانم با خواننده‌ای همکاری درازمدت داشته باشم. نسترن هاشمی همچنین درباره ادامه همکاری با حسین علیشاپور به‌ عنوان خواننده گفت: این همکاری ادامه نخواهد داشت و بیش از این توضیحی ندارم.

تاکید نسترن هاشمی بر تولد نوازنده‌های زن توانمند در ایران

در پایان این نشست، سوالی درباره حضور زنان در موسیقی ایران پرسیده شد که آیا در طول دهه‌های اخیر تغییری کرده است یا نه؟ هاشمی با تایید این تغییر، در این باره توضیح داد: در ۳۰ سال اخیر ما شاهد تولد نوازنده‌های بانوی توانمندی هستیم. ما در نوازندگی هر سازی بانوانی داریم که حرف اول را در آن می‌زنند.

به یاد دارم روزی که استاد لطفی می‌خواستند گروه “بانوان شیدا” را تشکیل دهند، اولین سوال من از ایشان این بود که: «استاد، چرا گروه بانوان؟ چرا مرزبندی؟» استاد لطفی گفتند: “اشتباه نکن! موضوع این نیست که بخواهم زنان را از مردان جدا کنم.

من از زمانی که به ایران آمده‌ام، – چون کلاس‌شان به صورت گروهی بود و همه نوازنده‌ها در آن حضور داشتند – در شما خانم‌ها پتانسیلی را می‌بینم که وقتی روی سن‌، کنار مردها می‌نشینید آن پتانسیل دیده نمی‌شود.

من می‌خواهم گروه بانوان را تشکیل دهم تا به موازات گروه آقایان ثابت کنم که نوازنده‌های خانم هم به همان اندازه توانا هستند و بدون کمک آقایان می‌توانند یک کنسرت حرفه‌ای را برگزار کنند .” خود استاد هم که همیشه لطف داشتند و در کنار ما روی سن تشریف داشتند. آنجا استاد ثابت کردند که بانوان می‌توانند.

فعالیت جدی زنان در عرصه موسیقی ایران

در پایان این آهنگساز و مدرس دانشگاه با ابراز امیدواری نسبت به فعالیت بانوان در عرصه موسیقی گفت: ما نوازنده‌های بسیار توانمندی در میان بانوان داریم. جدیتی که در بانوان وجود دارد بسیار پررنگ است. من در طول چهار سالی که در دانشگاه هنر تدریس می‌کنم، به این میزان از نظم و دیسیپلینی که در خانم‌های دانشجو می‌بینیم افتخار می‌کنم و بسیار به آنها امیدوار هستم. در حال حاضر خانم‌ها در موسیقی بسیار قوی هستند.

آلبوم موسیقی «شعر زن» به آهنگ‌سازی و تنظیم‌کنندگی نسترن هاشمی توسط موسسه فرهنگی هنری «ماهور» روانه بازار موسیقی شده است. این آلبوم شامل ۱۰ قطعه به نام‌های «تا رهایی» با شعری از سیاوش کسرایی، «حضور» (تکنوازی سنتور بیات ترک)، تصنیف «هدیه برای خاک» با شعری از سیاوش کسرایی، «گذر»، «دوباره گفتگو»، «تکنوازی تار»، «ضربی بوسلیک»، «شور تا راک»، «تک نوازی سنتور»، «غبار» و تصنیف «شعر زن» با شعری از حسین منزوی است.

گفتنی است مراسم رونمایی از این آلبوم، روز چهارشنبه ۱۹ دی ماه ۱۳۹۷ در فرهنگسرای ارسباران برگزار خواهد شد.